Je kent het wel de geschreven en ongeschreven regels van gedrag in een groep. Tegenwoordig gaat veel communicatie digitaal en zijn er verschillende groepen via whatsapp of signal waar individuen met elkaar communiceren zonder lichaamstaal. Soms is dat een handig middel en op andere momenten kunnen er ook misverstanden ontstaan. Helaas heb ik dat zelf aan de lijve mogen ervaring met een vriendschap met 3 vriendinnen die ik al jaren kende, of dacht te kennen. Onderstaand artikel uit NRC is ook gedeeld in deze whatsapp groep. In verschillende blogs heb ik al geschreven over deze vriendschap en hoe het na mijn scheiding veranderd is. Persoonlijk vind ik het anno 2022 nog steeds vreemd hoe dit gegaan is en zit ik nog steeds met een aantal vragen waarop ik geen antwoord heb gekregen van mijn (voormalige) vriendinnen. Je hoort mij echt niet zeggen dat het aan de anderen ligt en niet aan mij. Ik zal mezelf wellicht ook niet aan de geschreven en ongeschreven regels hebben gehouden… Ik dacht dat ik de verbroken vriendschap inmiddels al verwerkt en losgelaten had. Doordat ik toch nog onbeantwoorde vragen heb, merk ik af en toe dat ik er nog last, lees veel verdriet, van heb. Lees hieronder het NRC artikel als je dat leuk vindt. Onderaan schrijf ik nog een kort stukje als mijn reactie.
- Peter Zantingh | 11 augustus 2017 | Leestijd 5 minuten
Groeps-appen, dat gaat niet altijd goed. Hoe je het gezellig en beheersbaar houdt. Vrienden, familie, kantoor, buurtpreventie, de verjaardag van tante Joke. WhatsApp-groepen moeten het makkelijk maken om van elkaar op de hoogte te blijven en beslissingen te nemen, maar ondertussen zijn het vooral stoorzenders en bronnen van ergernis. Groeps-whatsappen: hoe moet dat? Een beknopte etiquette.
Een groep aanmaken
Er is bij het aanmaken van een WhatsApp-groep een cruciaal verschil met traditionele vormen van samenkomen: van vragen of uitnodigen is helemaal geen sprake. Iemand wordt toegevoegd en heeft daar niets over te zeggen. De initiatiefnemer vergewist zich er daarom van dat de ander zich akkoord heeft verklaard mee te doen, ofwel objectief nut zal hebben van het deelnemerschap.
Klik op de afbeeldingen om ze te delen via WhatsApp met schenders van de etiquette.
Het is belangrijk te beseffen dat de omvang van de groep in grote mate bepaalt hoe die zich zal gedragen. Het is te vergelijken met een verjaardagsfeestje: tot pakweg zes aanwezigen zullen zij samen één gesprek kunnen voeren, maar eenmaal met meer zullen ze subgroepen vormen bij de borreltafel, in de tuin en in de keuken. Omdat een appgroep zich niet onderling kan opsplitsen, groeit de kans op miscommunicatie, irritatie en overdaad evenredig aan het aantal deelnemers.
De conversatie
Wat wel en niet gepast is in een WhatsApp-groep, is vrijwel geheel afhankelijk van het gezamenlijke doel – zoals men in voetbalstadions ook anders praat dan bij een boekenclub. In de groep ‘Modeltreinengekkies’ is het toegestaan om uit te weiden over de hevig teleurstellende kwaliteit van de personenwagon Edelweiß-Privatbahn type III van Fleischmann; in ‘Mama ziekenhuisbezoek’ niet.
Men dient zich dus een zekere ether-discipline eigen te maken, en scherp onderscheid te zien tussen groepen die zijn opgericht om over een gedeelde interesse te kletsen en groepen die bedoeld zijn om elkaar van functionele en nuttige informatie te voorzien – en waarin al het andere ruis is.
Wat iemand tegen één persoon te zeggen heeft (‘Murat, sportschool gaat niet lukken’), kan het best in een privébericht in plaats van in een appgroep waar de ontvanger slechts één van de deelnemers is. Behalve als het van gezamenlijk belang is dat ook de anderen op de hoogte zijn (‘Murat, sportschool gaat niet lukken, Karins vliezen net gebroken’).
Een geheel eigen genre is de gebeurtenis-appgroep, die per definitie tijdelijk is. In de ideale wereld stoppen die als ze hun momentum kwijt zijn: Anja’s verjaardag is gevierd of het teamuitje is achter de rug. Het is acceptabel om de appgroep na afloop van de gebeurtenis nog maximaal twee dagen te gebruiken om relevante foto’s of nagekomen mededelingen te plaatsen (‘Net pas wakker, helemaal naar de getver’), maar niet om die op eigen houtje een ander doel te geven (‘Iemand hier een betonboor te leen?’).
Het gebruik van emoji’s
De WhatsApp-gebruiker accepteert dat emoji’s erbij horen, maar gebruikt ze met tact en met mate. Twee per bericht is in vrijwel alle gevallen ruim voldoende. De emoji is het best te beschouwen als een afkorting of synoniem: de huilen-van-het-lachen-emoji om niet ‘hahahahaha’ te hoeven typen, het vinkje als alternatief voor ‘Ik heb betaald, hoor’.
Wie emoji’s goed inzet, maakt gedeeltelijk goed wat verloren gaat door het gebrek aan intonatie, gezichtsuitdrukkingen en andere non-verbale communicatie. Maar wie er een emojionele rollercoaster van maakt, loopt risico op miscommunicatie. Zo is de knipoog-emoji geen goede keus als de bijbehorende tekst helemaal niet dubbelzinnig bedoeld is. Ook springt men voorzichtig om met de aubergine, de taco en de perzik, die in sommige kringen geslachtsdelen vertegenwoordigen.
Foto’s delen
Idealiter vraagt men zich bij het delen van een foto of video af: is het aannemelijk dat het delen hiervan voor mij veel leuker is dan het voor de anderen is om hem gedeeld te krijgen? Is het antwoord ja, dan verdient verzending extra consideratie. Net als voor emoji’s geldt voor foto’s: less is more. Een dag aan het strand of in de dierentuin kan het best worden teruggebracht tot hooguit vier beelden.
Of via WhatsApp binnengekomen foto’s automatisch worden gedownload en toegevoegd aan de fotobibliotheek van de smartphone, is afhankelijk van de instellingen van de individuele ontvanger. Toch draagt ook de verzender hierin verantwoordelijkheid. Hij of zij dient zich hiervan bewust te zijn bij het versturen van 29 foto’s van Benji’s eerste tandje.
Eruit stappen
Uit een appgroep stappen is geen sinecure. De mededeling ‘Yara heeft de groep verlaten’ in een smal blauw balkje kan, zeker zonder aankondiging, hard aankomen. Het is de digitale variant van een ruimte uitstormen en hard met de deur slaan. De overgebleven groepsleden zullen geneigd zijn de laatste conversatie nog eens terug te halen. Hebben we iets verkeerd gezegd?
Beargumenteerd afscheid nemen hoeft niet als redelijkerwijs voor iedereen duidelijk is dat de groep zijn raison d’être kwijt is, bijvoorbeeld omdat het al twee weken na ‘Pinkpop 2017 (emoji met wijsvinger-pink-rock-on-gebaar)’ is. Maar ligt er geen reden voor de hand, dan kan het vertrek het best vriendelijk, duidelijk en in één bericht worden toegelicht. Het laten doorklinken van impulsieve irritatie (‘Ik ben hier helemaal klaar mee, de groeten’) moet worden voorkomen; het is na het vertrek niet terug te nemen. En het is sterk aan te raden niet te wachten tot iemand reageert. Door een opmerking of vraag (‘Ah, zonde! Maar we zien je zaterdag toch?’) kan alsnog de noodzaak ontstaan te antwoorden, waardoor de ontsnappingspoging mislukt en afscheid nemen op een later moment nog een keer moet (‘Oké luitjes, nu ga ik echt!’).
Offline zijn
Er is niemand die zich niet met regelmaat ergert aan WhatsApp-groepen en hoe andere mensen zich daarin gedragen. Maar alle chats ordentelijk en functioneel houden, is een illusie. Een te felle opmerking over hoe anderen de app gebruiken is als met dikke verf ‘lelijk!’ op de muur kalken bij een housewarming: je kunt best gelijk hebben, maar de lol is er per direct wel af voor alle aanwezigen. Beter is het om de overvloed aan berichten, foto’s, notificaties en bliepjes de pas af te snijden door de smartphone-instellingen aan te passen. Niet-essentiële WhatsApp-groepen kunnen op stil, het geluid kan uit en het rode cirkeltje met het aantal ongelezen berichtjes kan weg. Beleefdheid, een schuldgevoel of onrust over iets ‘missen’ zijn geen goede redenen om WhatsApp dwangmatig te checken.
Het kan een dagtaak zijn om te reageren op alle vakantiefoto’s (‘Lekker joh! Jaloers!’), baby-updates (‘Lief’, hartjesogen-emoji) en aan seksisme grenzende grapjes van die ene oom (‘Haha’, terwijl je bedoelt: arme man).
Maar het hóéft allemaal niet. De mooiste dingen in het leven gebeuren tussen twee WhatsApp-sessies in. Een versie van dit artikel verscheen ook in NRC Handelsblad van 12 augustus 2017
In juni 2019 ben ik zelf uit een whatsapp groep met deze (voormalige) vriendinnen gestapt. Vriendinnen die ik al lang kende, één vriendin vanaf groep 5 van de basisschool, één vriendin die ik in de brugklas heb leren kennen en één vriendin die nadat ze haar HAVO diploma behaald had bij de andere 2 vriendinnen in 5 VWO in de klas kwam. Na het behalen van ons VWO diploma zijn wij met 11 dames naar Salou gegaan, ik had deze trip met name georganiseerd en geboekt via het reisbureau (ja in 1997 was ik al een “regelnicht”). Die trip was een mooie afsluiting na de middelbare school en ik had niet verwacht dat ik met iedereen nog contact zou houden. Bij die vriendin van de brugklas had ik in haar jaarboek zoiets geschreven “succes met jouw studie in Den Bosch, misschien zien wij elkaar nog wel eens in de trein of bij een feestje”. Ik ging namelijk in 1997 in Eindhoven studeren en Den Bosch is op mijn treinroute. Destijds had ik niet verwacht dat er dus ons nog een verdere vriendschap zou ontstaan.
Wij hebben nog mooie vakantie beleefd en veel samen meegemaakt. Ze hebben alledrie een belangrijke rol gespeeld bij mijn huwelijk en de voorbereiding daarvan. Twee vriendinnen waren ceremoniemeester en één vriendin was naast mijn broer mijn getuige. Voor mijn scheiding in 2018 en na mijn “turningpoint” in 2012 is er nog van alles voorgevallen tussen mij en deze (voormalige) vriendinnen. Mijn ex-man had goedbedoeld gevraagd of mijn vriendinnen mij in de gaten wilde houden en dat naar hem wilde communiceren. Ik snap dat dit goed bedoeld is maar IK ben er ook nog en het voelt toch wel heel vreemd als je beste vriendinnen niet met jou communiceren, maar achter je rug om met jouw man, goed bedoeld of niet. Ik ben hier ook het gesprek over aangegaan in Oss in een café met 2 van de 3 vriendinnen die ook daadwerkelijk mij “bedrogen” hadden. Tenminste zo voelde dat voor mij; achter mijn rug over mij praten terwijl ze ook met mij kunnen praten. Ik stond open voor een gesprek of feedback. Natuurlijk was er steun vanuit vriendinnen, maar het echt praten over problematiek of het gesprek aangaan was er niet meer bij. Tenminste niet dat ik mezelf kan herinneren of niet waar ik behoefte aan had. Ik heb hiervan geleerd om ook echt de issues te bespreken die ik wil bespreken en het niet uit te stellen tot een volgende keer die er wellicht helemaal net komt…
De reden dat ik uiteindelijk de groep verlaten heb is uiteindelijk dat ik het echte gesprek miste. Ik had een blog geschreven en met deze vriendinnen gedeeld, dat werd niet in dank afgenomen en er werden allerlei verwijten in gelezen die er misschien helemaal niet waren van mijn kant. Op de middelbare school was ik het beta-meisje en zijn waren alledrie meer van de talen en economie. Met ander woorden zij waren meer talig dan ik, het was voor mij al een hele stap om uberhaupt een blog te schrijven en te delen. Het was een niet makkelijk vindbare link en ik wilde het gesprek hierover aangaan. Zoals je wellicht begrijpt heeft dat gesprek dus nooit face-to-face plaatsgevonden. Er werd veelal via die groepsapp gecommuniceerd en daar had ik geen behoefte aan op dat moment en daarvoor ook al niet. Ik heb op mijn manier verschillende pogingen gedaan om tot een gesprek te komen. Met de levenslessen (en communicatie ervaring) die ik inmiddels heb opgedaan zou ik dit nu wellicht anders aanpakken, echter kan ik de tijd niet meer terugdraaien.
Wat mij echt steekt is dat één vriendin in de whatsapp groep aangeeft dat ze geen energie voor mij heeft (prima dat kan) en dan er nog iets bij schrijf over een andere vriendin. Ik vroeg mezelf echt hardop af wat je nu schrijf, voelt en denkt die andere vriendin dat ook na het overlijden van haar moeder? Soms vindt er communicatie buiten de groepsapp plaats, 1-op-1 waar de andere vriendinnen geen weet van hebben. Met andere woorden de steun die ik die andere vriendin gaf na het overlijden van haar moeder. Bijvoorbeeld door bij haar op bezoek te gaan thuis en haar een troostvogeltje te geven dat ik in de winkel van mijn tante gekocht had in Nijmegen. Op het overlijdensbericht van haar moeder stond ook een vogel en ik vond dit een mooi en persoonlijk cadeau om haar te laten weten dat ik aan haar en haar moeder denk. Aangezien wij vanaf groep 5 vriendinnen zijn heeft ook haar moeder een groot onderdeel uitgemaakt van mijn levensloop. Regelmatig vroeg ik haar op whatsapp of op andere manier hoe het met haar ging. Goed allemaal verleden tijd… die vriendschap en deze gebeurtenissen.
Zoals ik al in de inleiding schreef zit ik tot op heden nog met onbeantwoorde vragen. Dit is er ook een van; Of was er een andere groepsapp opgericht zonder mij, waar deze 3 vriendinnen over mij praten “achter mijn rug om” zoals mijn man destijd aan ze vroeg? Ik probeer mezelf erbij neer te leggen dat ik misschien nooit een antwoord krijg op deze 2 vragen. Binnenkort is er een reünie van de middelbare school waar wij allemaal ons VWO diploma hebben gehaald, ik ben benieuwd of ze daar komen. Wat mij betreft geen moment om alsnog een antwoord te krijgen op deze vragen. Dus ik laat het rusten en probeer er steeds meer zand over te strooien 😉 in het kader van het gezegde “zand erover”.
